(Tiada Gurindam Sehebat Gurindam 12)
Raja
Ali Haji bin Raja Haji Ahmad, merupakan salah seorang tokoh pujangga Melayu
yang dilahirkan dalam keluarga bangsawan di Pulau Penyengat, Riau. Beliau
merupakan cucu kepada Raja Haji, atau lebih dikenali sebagai Marhum Teluk
Ketapang yang syahid di Melaka sewaktu berperang menentang Belanda. Salasilah
beliau kemudiannya disusurgalurkan lagi hingga kepada Daeng Chelak, salah
seorang daripada lima daeng yang memainkan peranan penting dalam sistem politik
di bahagian Barat alam Melayu suatu ketika dahulu (Mohd Taib Osman 1976).
Pengaruh dan ketokohan beliau dalam bidang keilmuan bermula semenjak kecil lagi
apabila beliau mendalami ilmu bahasa dan keagamaan di Mekah. Pada zaman
pemerintahan Raja Ali, beliau memainkan peranan sebagai perdana menteri dan
penasihat agama, sesuai dengan kebolehan beliau yang menguasai ilmu nahu,
usuluddin, fiqh, dan tasauf (Mohd Pozi Haji Masurori 1997). Dalam bidang
penulisan pula, Raja Ali Haji merupakan penulis pertama yang memberi definisi lengkap
mengenai gurindam. Istilah gurindam sebelum itu tidak memiliki ciri dan bentuk
yang khusus, sebaliknya hanya dianggap sebagai ungkapan puisi biasa yang berbeza
daripada pengucapan seharian. Selain itu, beliau juga merupakan pengarang
Melayu pertama yang mengaplikasikan sistem pentarikhan ke dalam karya secara
tepat dan jelas.
Kehebatan
Raja Ali Haji sebagai tokoh pujangga Melayu juga terserlah melalui hasil
tulisannya yang pelbagai. Kearifan beliau tidak sekadar terhad dalam bidang
agama semata-mata, sebaliknya beliau turut berkarya dalam lapangan disiplin
ilmu yang lain seperti bahasa, sejarah, dan ketatanegaraan. Antara karya yang
dihasilkan oleh beliau termasuklah Syair
Sultan Abdul Muluk (1847), Bustan
Al-Katibin (1851), Thamarat Al-Muhimmah
(1857), Mukaddimah Fi-Intizam
(1857), Ikat-ikatan Dua Belas Puji (1857),
Kitab Pengetahuan Bahasa (1858), Gurindam Dua Belas (1864), Silsilah Melayu dan Bugis (1865), dan Tuhfat
Al-Nafis (1865). Dalam himpunan
karya-karya tersebut, Tuhfat Al-Nafis
merupakan karya yang amat terkenal,. Karya tersebut dilihat begitu identik
dengan diri beliau malah memainkan peranan sebagai magnum opus atau karya agung yang pernah dihasilkan oleh Raja Ali
Haji. Namun demikian, Gurindam Dua Belas turut mempunyai mempunyai kedudukannya
yang tersendiri. Meskipun dalam bentuknya yang ringkas, kelebihan Gurindam Dua
Belas adalah terletak kepada daya pemikiran dan falsafahnya yang tinggi. Dalam
ungkapan yang padat, Raja Ali Haji masih mampu menggabungjalinkan unsur
estetika luaran dan keindahan dalaman. Istilah dan gaya bahasa yang digunapakai
tidak bersifat lokal semata-mata, sebaliknya turut dipengaruhi pengaruh dan
susunan nahu bahasa Arab (Shafie Abu Bakar 1996).
Gurindam Dua Belas mengandungi dua belas fasal yang membincangkan pelbagai persoalan kehidupan manusia, sama ada kehidupan di dunia, mahupun di akhirat. Antara persoalan yang terkandung dalam puisi tersebut termasuklah mengenai akidah dan tasauf, syariat rukun Islam, kepentingan akhlak, serta konsep pemerintahan. Setiap fasal dilihat berupaya menyentuh jiwa kesedaran masyarakat, sekaligus memainkan peranan penting bagi membentuk nilai keperibadian insan berlandaskan syariat Islam. Nilai-nilai Islam yang disusun dan digarap dalam Gurindam Dua Belas, secara tidak langsung mencerminkan contoh insan yang memiliki kualiti serta jati diri yang indah dan sempurna.
Gurindam Dua Belas mengandungi dua belas fasal yang membincangkan pelbagai persoalan kehidupan manusia, sama ada kehidupan di dunia, mahupun di akhirat. Antara persoalan yang terkandung dalam puisi tersebut termasuklah mengenai akidah dan tasauf, syariat rukun Islam, kepentingan akhlak, serta konsep pemerintahan. Setiap fasal dilihat berupaya menyentuh jiwa kesedaran masyarakat, sekaligus memainkan peranan penting bagi membentuk nilai keperibadian insan berlandaskan syariat Islam. Nilai-nilai Islam yang disusun dan digarap dalam Gurindam Dua Belas, secara tidak langsung mencerminkan contoh insan yang memiliki kualiti serta jati diri yang indah dan sempurna.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan